Dr. Bram Brouwer

Onafhankelijk waarheidszoeker en om- en tegendenker

     De door wielrenner Scarponi beroemd geworden papegaai Franky is bij een ongeval gewond geraakt. |      Na een periode van ziekte heb ik de draad op mijn website weer opgepakt. |      Door mijn ziekte is heeft ook de verhuizing van de Doping Academy stil gelegen. |      Om de waarheid te vinden, moeten we blijven twijfelen. |
[184]

Home | Terug

Introductie

voltooid levenDoor de strubbelingen die tijdens de kabinetsformatie tussen D66 en de ChristenUnie ontstonden kwam het wetsontwerp ‘voltooi leven’ weer volop in de schijnwerper te staan. Volgens dat wetsvoorstel mogen gezonde mensen vanaf 75 jaar hun leven onder voorwaarden beëindiging, als ze dat als voltooid beschouwen. Voor D66 is de wet een kroonjuweel dat ze in de komende kabinetsperiode willen verzilveren. Voor de ChristenUnie (CU) is de wet principieel onacceptabel, omdat volgens hen het leven door God is gegeven en alleen door god weer genomen mag worden.

Vanuit hun religieuze opvattingen begrijp ik dat CU-kiezers geen gebruik zullen maken van de mogelijkheden die de wet biedt. Dat hoeft ook niet, de wet verplicht niemand. Maar ik begrijp niet waarom de CU, die slechts zo’n 3% van de Nederlandse kiezers vertegenwoordigt, een wet wil blokkeren, waar ze zelf geen last van hebben, terwijl die wet bij anderen, die geen troost vinden in de illusie op God te moeten wachten, veel leed kan voorkomen. De Tweede Kamer is niet bedoeld voor evangelisatie.

Liberale uitgangspunten

Ik onderschrijf de liberale uitgangspunten van de ontwerpwet ‘voltooid leven’. Over vijf jaar hoor ik tot de doelgroep. Als het ooit zover komt dat ik geen heil meer in mijn leven zie, wil ik graag zelf over het einde daarvan beslissen, zonder te hoeven overwegen om voor de trein te springen of iets dergelijks.

Maar ik heb ook problemen met de wet ‘voltooid leven’, omdat ze volgens mij niet duidelijk maakt wat een voltooid leven is. Gaat het om ‘het leven’ of om ‘dit leven’? Ik vermoed dat de wet het eerste bedoeld en dat is ook wat ik onderschrijf. Maar in de voorbeeldcasussen, die bij de introductie van de wet in de media werden gepresenteerd, kreeg ik sterk de indruk dat het de actoren daarin vooral ‘dit’ door geld, economie en effectiviteit gedomineerde leven niet meer wilden. Ze voelden zich overbodig.

Bejaardentehuizen, waar ouderen die dat wilden gezelligheid vonden, zijn gesloten. Onder het mom van zelfredzaamheid zitten ze nu alleen thuis. In het dominante streven naar maatschappelijke efficiëntie is er nog nauwelijks tijd ze met een bezoek te vereren en op mogelijkheden elkaar te bezoeken wordt beknibbelt. Eenzaamheid onder ouderen neemt dan ook snel toe. Zij moeten zich maar vermaken met hun grootbeeld-tv en binnenkort kunnen ze via de post zelfs een robotje verwachten voor gezelschap. Robotjes zijn mogelijk handig als hulp bij het aantrekken van mijn sokken, echter bij een serieus gesprek over bijvoorbeeld ‘de motieven van Donald Trump om te doen wat hij doet’, ben ik met dat robotje waarschijnlijk snel uitgepraat.

Naarmate we ouder worden doen we vaker een beroep op de gezondheidszorg en de zorgkosten nemen in ons laatste levensjaar exponentieel toe. Discussies gaan over wat een extra levensjaar mag kosten. Het wordt nooit met zoveel woorden gezegd, maar het lijkt erop dat we ouderen medeverantwoordelijk houden voor de stijgende zorgkosten, terwijl daar geen economische bijdrage meer tegen overstaat.

Met andere woorden ouderen zijn een maatschappelijke kostenpost en dus inefficiënt voor de economie. Immers, zonder ouderen zijn we economisch beter af zijn. Over de invloed van exorbitante winsten van farmaceuten op de zorgkosten horen we zelden iets. Dat is kritiek op de heilige graal, de marktwerking. Nog minder horen we over sterke en verklaarbare aanwijzingen dat juist de marktwerking de kostenstijging in de zorg voor een belangrijk deel mee veroorzaakt. Ouderen beschikken echter nauwelijks over instrumenten om zich in deze discussie te mengen.

Dat ouderen in een dergelijke maatschappij het idee krijgen overbodig te zijn en dat iedereen beter af is als ze ‘dit leven’ als voltooid zijnde beëindigen, verbaast mij niet. Het is niet ondenkbaar dat de wet ‘voltooid leven’ een opstapje is naar zachte en later mogelijk hardere dwang om ouderen te pushen hun leven als voltooid te beschouwen. Zorgmanagers zullen immers berekenen dat als we vrijwillig uit dit leven stappen voor ons laatste en dure natuurlijke levensjaar is aangebroken, de zorg miljarden kan besparen. Dat kan niet de bedoeling zijn. Geen leven is onbelangrijk of er nu een God in het spel is of niet.

Mogelijk kunnen we eens een kijkje nemen bij culturen die de kennis, levenservaring en wijsheid van ouderen omarmen. Wij zijn daarentegen meesters in het afdanken van die verworvenheden, vaak zelfs al ver voor iemands pensionering. Als we die kennis, ervaring en wijsheid in onze maatschappij kunnen herimplementeren, neemt de kans af dat we steeds opnieuw dezelfde fouten maken. Dat is pas effectief.

Touwtje door de brievenbus

Tijdens het tv-programma De Wereld Draait Door van 30 november 2016 hield de 85-jarige schrijver, oud-politicus en Commissaris van de Koningin in Gelderland dr. Jan Terlouw een gloedvol en veel besproken betoog over vertrouwen. Volgens hem was de samenleving de laatste decennia veranderd van een vertrouwen in een wantrouwen maatschappij. Om het vertrouwen in de toenmalige maatschappij te illustreren gebruikte de oud-politicus het touwtje dat destijds bij velen uit de brievenbus hing, zodat de kinderen eenvoudig binnen konden komen. Terlouws betoog is een goed voorbeeld van hoe de kennis, ervaring en wijsheid van ouderen soms wordt gebagatelliseerd. Velen vielen over de oud-politicus heen, omdat het toch wel erg naïef is te veronderstellen dat een touwtje uit brievenbus nu nog kan. Maar dat was niet wat Terlouw betoogde. Dat touwtje was niet meer en niet minder dan een metafoor om zijn betoog voor meer onderling vertrouwen te bepleiten.

Als we er voor zorgen dat ouderen zich minder overbodig voelen, kon de, volgens mij toch al kleine, groep gezonde ouderen die hun hun leven als voltooid beschouwen wel eens verder afnemen. Een klein deel van de ouderen zal een stervenswens blijven behouden, maar dat geldt evenzo voor andere leeftijdsfasen.

***

Copyright © 2006-2022 - Dr. Bram Brouwer - All Rights Reserved