Dr. Bram Brouwer

Home | Terug

December 2016 is mijn zeventigste Sinterklaasfeest. Ik vier dat feest al lang niet meer, maar blijf een trouw kijker naar de intocht van de goed heiligman. Niet dat ik stiekem nog in de bisschop van Myra geloof, maar wel omdat ik geloof in die blije kindergezichtjes. Bijna zeventig jaar Sinterklaas bracht mij echter nooit tot racistische gedachten over zwarte Piet. Dat kwam pas nadat Quinsy Gario mij en vele anderen racistisch noemden omdat we zwarte Piet leuk vinden.

Is Zwarte Piet racistisch?

Gario kreeg volgers en die kregen tegenstanders, waarmee het zwarte Piet debat escaleerde. Bij de landelijke intocht 2016 in Maassluis werd de noodtoestand uitgeroepen, waren honderden agenten paraat en stond een ME-peloton klaar. Bezoekers, inclusief de kinderen, moesten door scanpoortjes om de goed heilig man te verwelkomen.

Hebben Gario en zijn volgelingen gelijk dat zwarte Piet racistisch is? Nee, dat is een denkfout. Zwarte Piet is niet racistisch. Hij kan racistisch gebruikt worden. Sommigen kunnen hem racistisch vinden of leuk, vervelend, ouderwets, enzovoort. Maar zoals Rembrandts Nachtwacht uit zichzelf niet mooi is, maar door velen mooi gevonden wordt, is zwarte Piet uit zichzelf niet racistisch.

Als zwarte Piet racistisch wordt gebruikt, ik ken de voorbeelden niet, dan moet dat worden aangepakt. Dat sommigen hem als racistisch ervaren is daar echter geen bewijs voor. Dat neemt overigens niet weg dat we zulke ervaring serieus moeten nemen.

Moet Zwarte Piet blijven?

Hebben ‘zwarte piet moet blijven’ groepen dan gelijk. Neen. Ook zij maken een denkfout. In zeventig jaar veranderde zwarte Piet sterk. Als kind was ik bang voor hem. Als je bij Sinterklaas werd geroepen en het grote boek melde dat je lief was, kreeg je cadeautjes. Stond er echter stout bij jou naam, en welk kind is nooit stout, dan kreeg je van zwarte Piet de roe. Als je heel stout was dan stopte hij je in de zak en ging je mee naar Spanje voor de pepernotenmolen. Ik hoor nog het gegil van een kennelijk heel stout jongetje dat tijdens een Sinterklaasfeest door zwarte Piet in de zak werd gestopt.

Waarschijnlijk is dat jongetje nooit echt in de zak gestopt. Maar dat ik die beleving nog altijd helder kan ‘reconstrueren’ zegt iets over de impact die die suggestie op mij als vijf à zesjarig jongetje had.

Schoencadeautjes

Tegenwoordig bevat de zak van Piet slechts schoencadeautjes en bestaat de roe niet meer. Zwarte Piet is volgens mij nu een vrolijke, leuke grappen- en kunstenmaker die kinderen niet meer bang maakt. Zijn uiterlijk is daaraan aangepast en vrolijker. Waarom kan Piet dan niet verder transformeren naar een roet of regenboog Piet.

Overigens hebben roet Pieten een nadeel, je ziet direct dat het tante Mien is. In de anonimiteit van zwarte Piet durft Mien zich komischer te gedragen, dan ze als Mien ooit zou durven. Mogelijk zijn roet Pieten dan minder leuk. Als kind was ik altijd verbaasd dat pa altijd net boodschappen deed als zwarte Piet de cadeautjes bracht. Bij een roet Piet had ik hem zeker herkend. Of regenboog Pieten dat kunnen compenseren is afwachten.

Drogredeneringen

Het probleem in de zwarte Piet discussie is dat partijen drogredeneringen gebruiken om hun gelijk te halen. Op de website Joop.nl zegt Quinsy Gario: “Het gaat niet om jou. Het gaat om het erkennen van ons koloniaal verleden.” (zie hier) Dat is een cirkelredenering die eerst ‘ons’ koloniale verleden aan de huidige zwarte Piet toeschrijft, maar dat niet aantoont, om dat onbewezen verband vervolgens te gebruikt in beweringen dat zwarte Piet ‘ons’ koloniale verleden belichaamd en dat zou tevens de relatie tussen zwarte Piet en ons koloniale verleden bevestigen. Wat Gario met ‘ons’ bedoeld blijft onduidelijk.

Overigens erken ik volmondig dat mensen elkaar in het verleden, inclusief het koloniale verleden, vreselijke dingen hebben aangedaan en dat doen ze nog steeds. Dat staat echter volkomen los van mijn sympathie voor zwarte Piet.

Vijf 'bewijzen' voor racisme weerlegd

Ook op Joop.nl maakt de zichzelf expert etnische diversiteit noemende George Arakel het nog bonter (zie hier). Hij noemt vijf feiten die aantonen dat zwarte Piet racistisch is. Zoals al gezegd is dat onmogelijk, omdat Piet op zichzelf niet racistische kan zijn. Arakel kan dus hooguit beweren aanwijzingen te hebben dat zwarte Piet racistisch wordt gebruik. We bekijken zijn 'feitelijke' bewijzen.

Bewijs 1: Een als zwarte Piet verklede en geschminkte blanke mevrouw probeerde met een Surinaams accent te spreken. Deze mevrouw speelde echter een rol, waarbij zij dacht dat daar een namaak Surinaams accent bij hoorde. Dat bewijst echter geenszins een racistisch inslag bij het vertolken van die rol, behoudens in de visie van Arakel.

Bewijs 2: Neo nazi’s verdedigen zwarte piet. Neo nazi’s zijn racistisch, dus zwarte Piet is ook racistisch. Willeke Alberti is de koningin van de homoscene. Dus Willeke is ook lesbisch. Hitler had armen, benen en een hoofd, ik ook. Dus ben ik ook Hitler. Enzovoort.

Bewijs 3: Donkere mensen worden zwarte Piet genoemd. Mensen met rood haar worden rooie genoemd, en ik werd regelmatig die boer uit Friesland genoemd. Ik zou persoonlijk een donker iemand nooit zwarte Piet noemen, maar als bewijs voor racisme is dit argument wel heel erg mager. ‘It is in the eye of the beholder’, zeggen de Engelsen.

Bewijs 4: Piet is de knecht van Sinterklaas, waardoor alle donkere mensen als knecht worden gezien. Ik ken veel meer ‘witte’ dan donkere knechten, die we tegenwoordig werknemers noemen. Ik heb echter nog nooit iemand ontmoet die alle ‘witten’ als knecht ziet. Opnieuw, ‘It is in the eye of the beholder’.

Bewijs 5. Bij de hekken werd een zwarte Sint geweigerd, omdat de Sinterklaas wit moet zijn. Bij welke gelegenheid die weigering plaatsvond zegt Arakel niet. Bijvoorbeeld bij een grote (vanwege de hekken) sinterklaasintocht kan ik mij voorstellen dat de zwarte Sint geweigerd werd. Niet omdat hij zwart was, maar omdat een tweede Sinterklaas de kinderen zou verwarren. Overigens het NOS-Sinterklaas-journaal nam in 2015 afscheid met zowel een witte als een zwarte Sinterklaas. Dat maakt een zwarte Sint wel degelijk mogelijk. Dit argument zegt echter niets over zwarte Piet.

Historische argumenten

Voorstanders van zwarte Piet gebruiken ‘historische argumenten' om aan te tonen dat het hulpje van Sinterklaas al ver voor de slavernij zwart was en daar dus niets mee te maken heeft. Ook dat is onzin. Als de zwarte Piet uit mijn jeugd al niet meer bestaat, dan bestaat een mythische historische zwarte Piet van meer dan duizend jaar oud zeker niet meer.

Ook wordt betoogd dat ze onze zwarte Piet af willen pakken. Maar welke zwarte Piet is dat, die van meer dan duizend jaar geleden, die van zeventig jaar geleden of die van 2016.

Bedreigingen aan Sylvana Simons, een fervent tegenstander van zwarte Piet, die aankondigen dat die bruine griet wel verkracht kan worden zijn niet alleen afschuwelijk, maar tonen ook het belachelijke stadium aan waarin het zwarte Pieten debat terecht gekomen is.
 

Piet is van de kinderen van nu

Piet anno 2016 is van de kinderen in 2016. Of die Piet nu zwart is, roetvegen heeft of alle kleuren van de regenboog krijgt, het is mij om het even. Maar in de onzinnige discussie over Piet dreigen volwassenen met een agenda waarin ze hun eigen gelijk willen halen een uniek kinderfeest kapot te maken en dat vindt ik erg. Nog erger vind ik het echter dat we onze kinderen voorleven, dat als het in het leven niet precies zo gaat als jij wilt, methoden als in de zwarte Piet discussie gebruikt mogen worden om toch je zin door te drijven.
 

Afsluiting

Zoals al is aangeven, moeten we negatieve ervaringen met zwarte Piet zeker serieus nemen. Maar dat wordt erg moeilijk als de tegenstanders van zwarte Piet de rest van Nederland op basis van drogredeneringen van racisme blijven beschuldigen. Dat werkt slechts contraproductief.

Ik vraag me af hoeveel mensen zwarte Piet ervaringen die ze nu als racistisch zien, dat ook deden voor Gerio met zijn kunstproject ‘zwarte Piet is racisme’ kwam. Drogredeneringen maakten vervolgens van die nieuwe overtuiging onbetwistbare waarheden. Ik kan me echter niet aan de indruk onttrekken dat Gerio slechts publiciteit zocht zijn kunstproject en dat is uit de hand gelopen.

***

Copyright © 2006-2022 - Dr. Bram Brouwer - All Rights Reserved