[363] |
![]() |
![]() Prof. Jacco Wallinga |
Nu de corona-crises in Nederland over haar hoogtepunt heen lijkt te zijn worden we doodgegooid met beweringen die de ‘intelligente’ lockdown en het ‘nieuwe normaal’ van de zogenoemde anderhalve meter samenleving moeten rechtvaardigen. Ik begrijp nog steeds niet wat er zo intelligent aan die lockdown was, terwijl de maatregelen die het ‘nieuwe normaal’ binnen die anderhalve meter samenleving in stand moeten houden een kanon lijkt te zijn om op een mug te schieten en daarmee zowel sociaal als economisch zoveel schade veroorzaakt, dat de coronaschade daarbij in het niet dreigt te vallen.
Het voorkomen van gezichtsverlies en geloofsvolharding[1] in het 'nieuwe normaal' lijkt bij de verantwoordelijken voor de corona maatregelen vaak (mogelijk onbewust) de belangrijkste basis te zijn voor hun betogen. De gebruikte argumenten zijn vaak waar maar ook onweerlegbaar. Ze voegen niets toe aan onze kennis, hoewel ze dat wel lijken te doen en daarom zijn het niets zeggende drogredeneringen. Dat maakt ze tot een drogredenering. Dergelijke redeneringen worden veelal ingezet als de beweerder geen echte argumenten heeft om zijn of haar betoog te onderbouwen of in zijn geloof te volharden.
Een voorbeeld van zo’n drogredenering is de bewering: ‘Als Jan Els vermoorde, is hij een moordenaar!’ Die uitspraak is volledig waar, maar nietszeggend omdat ze (a) niet bewijst dat Jan Els vermoorde en (b) überhaupt niet aantoont dat Els vermoord is. Zoals we al zagen, voegt zo'n ware maar desondanks onweerlegbare nietszeggende gemeenplaats niets toe aan onze kennis en is daarom een drogredeneringen. Toch suggereert de uitspraak dat Jan mogelijk een moordenaar is. Ik bespreek hierna zo'n soort redenering van RIVM-modelleur Jacco Wallinga. In volgende edities van Corona ontfabelt analyseer ik meer van dit soort uitspraken.
NOS-redacteur Ben Meindertsma interviewde RIVM-modelleur en professor infectieziekten Jacco Wallinga over een mogelijke opleving van de Coronacrisis in het najaar (NOS-website, 23-05-2020)[2]. Veel van Wallinga’s betoog was een herhaling van zetten, waarmee we al weken worden bestookt om ons in te peperen dat het ‘nieuwe normaal’ onvermijdelijk is. Interessant werd Wallinga's reactie toen de interviewer aan hem vroeg: “Elkaar in het bos of een winkelstraat op minder dan een meter passeren. Hoe waarschijnlijk is het dat dat een besmetting oplevert?” De RIVM-modelleur antwoorde:
"De basisregel is dat anderhalve meter veilig is. Ik kan daar niet een getal aan hangen. Het is beter om afstand te houden dan naast iemand te gaan staan. En het is buiten beter dan binnen. Maar dat zijn dingen die iedereen kan verzinnen, niet dingen die wij uitrekenen.”
Wallinga’s antwoord lijkt een vorm van bevestigingsvertekening te zijn, waarin hij zijn reactie zo verdraait dat die beter past bij zijn geloof dat de anderhalve meter samenleving, altijd en overal, onvermijdelijk is. Daarvoor beantwoord Wallinga niet de vraag van de interviewer over het besmettingsrisico bij het elkaar passeren in het bos of in een winkelstraat op minder dan een meter. Hij verdraait de situatie zo dat dat risico onbetwistbaar groter is (naast elkaar staan | binnen versus buiten) zodat zijn antwoord zijn bestaande opvatting bevestigt. Maar dat wisten we al en dat was de vraag niet! Hij had ook kunnen antwoorden: 'Als u een coronapatiënt kust is het besmettingsrisico zeer groot.' Maar dan was de verandering van de situatie te groot geweest en was het opgevallen. Wallinga veranderd zo van een wetenschapper in een politicus. Maar Wallinga's betoog betekent niet automatisch dat dat risico's in de door hem genoemde situaties wel groot zijn.
In 2017 kwamen er minder dan één op de tien miljoen passagiers (>0,00001%) om bij een vliegtuigongeluk.[3] SAB letselschade advocaten gebruikt de cijfers van de website Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid[4] om ons voor te rekenen dat zo’n 1,3 op de 1.000 (0,13%) Nederlandse verkeerdeelnemers jaarlijks bij een ernstig tot fataal verkeersongeval betrokken is.[5] Die kans is tienduizend keer groter dan de kans op een fataal vliegtuig ongeval. Het besmettingsrisico van elkaar op minder dan één meter passeren tijdens een boswandeling of in een winkelstraat is onbekend. Mijn gezond verstand zegt echter dat dat risico dichter bij dat van vliegen ligt, dan bij dat van verkeersdeelname en dus tig keer kleiner is dan autorijden.
Desondanks blijven we vrijwel allemaal we zonder extreme beperkingen aan het verkeer deelnemen, terwijl ik bij die passage voor minder dan één meter in het bos of in een winkelstraat een enorme boete en zelfs een strafblad riskeer.
Wallinga heeft gelijk als hij zegt dat de kans op een corona-besmetting kleiner is als we elkaar op anderhalve meter passeren in plaats van minder dan één meter, net zoals ik gelijk heb als ik zeg dat dat besmettingsrisico nog veel kleiner is als we elkaar op bijvoorbeeld 3, 500 of zelfs 1.000 meter passeren. Als RIVM-wetenschappers hebben Wallinga en zijn collega’s juist de taak dat risico te kwantificeren ofwel het risico (de kans) op zo’n besmetting in de beschreven situatie te schatten. Als zij dat niet kunnen bevestigt dat mijn stelling dat dat risico uitermate klein is.
Als dat risico niet bekend is, dan is het zogenoemde ‘nieuwe normaal’, dat daarop is gebaseerd net zo’n onzin als beweringen dat bijvoorbeeld 5G corona veroorzaakt. Beide gebeurtenissen zijn niet per definitie onwaar, maar op basis van onze huidige objectieve kennis is de kans dat ze waar zijn uitermate klein. Dat is waarschijnlijk de reden dat Wallinga zegt dat zij (het RIVM) dat niet uitrekenen. Die kans lijkt zo klein te zijn, dat ze niet te berekenen is. Als wetenschapper zou ik zeggen die kans nadert tot nul. Dat maakt van Wallinga’s bewering een drogredenering, die niet meer waard is dat de claim dat 5G corona veroorzaakt. Voor beiden bestaat nauwelijks of geen bewijs
Naast dat Wallinga’s uitspraak een niet op objectief bewijs gefundeerder drogredenering is, is zijn argumentatie ook nietszeggend. De uitspraak geldt immers altijd en in iedere situatie. Net als mijn voorbeelduitspraak 'Jan is een moordenaar als hij Els vermoorde' niet bijdraagt over onze kennis over Jan als moordenaar, draagt Wallinga's uitspraak niets bij aan kennis onze over de risico's coronabesmettingen. Als ik geen verkeersongeluk wil krijgen moet ik mij niet in het verkeer begeven en zeker niet in een grote stad als Amsterdam. Als ik niet bij een vliegtuigongeluk wil omkomen moet ik niet gaan vliegen. Om een voedselvergiftiging te vermijden kan ik maar beter stoppen met eten. Als ik niet wil omkomen doordat er een vliegtuig op mijn huis stort (ik woon niet zover van een vliegveld), moet ik in een bunker gaan wonen. Etc. etc.
Toch begeef ik mij dagelijks in het verkeer, soms zelfs in een grote stad, eet ik dagelijks en voel ik mij veilig in een huis dat niet bestand is tegen neerstortende vliegtuigen. Waarom gelden voor de coronacrisis dan andere maatstaven. Dat zou ik graag uitgelegd zien op de corona-persconferentie van Minister President Rutte en zijn team.
Walliga’s bewering is een nietszeggende drogredenering die we eerder kunnen aanmerken als politiek gemotiveerde papiervulling, dan als wetenschappelijke verklaring die we van hem zouden verwachten. Zij uitspraak is zeker geen rechtvaardiging voor de enorme sociale en economische schade als gevolg van de corona maatregelen.
1. | Derksen, T. (2010). De ware toedracht: Praktische wetenschapsfilosofie voor onderzoekers (The true facts: practical philosophy of science for truth seekers). Diemen: Uitgeverij Veen-Magazines BV. |
2. | https://nos.nl/artikel/2334791-rivm-modelleur-contactonderzoek-moet-opleving-in-het-najaar-gaan-voorkomen.html |
3. | Ekamper, P. (2018). Risico op sterven door vliegtuigongeluk sterk afgenomen. DEMOS, 34(4), 8. |
4. | https://www.swov.nl/ |
5. | https://www.sapadvocaten.nl/letselschade/verkeersongeval/hoe-groot-is-de-kans-op-een-verkeersongeval/ |
***
Copyright © 2006-2022 - Dr. Bram Brouwer - All Rights Reserved